Znaczna część spraw w naszej praktyce karnej to sprawy związane z procedurą zatrzymania, aresztowania i ekstradycji osób poszukiwanych przez Interpol.
Postanowiliśmy podsumować doświadczenie i wiedzę, które zdobyliśmy podczas ochrony klientów w ramach procedur ekstradycyjnych i podzielić się nimi z Państwem.
Zacznijmy więc najpierw od tego, czym jest Interpol, jakie są zasady działania tej organizacji oraz mechanizm zgłaszania osoby poszukiwanej na arenie międzynarodowej.
Interpol (International Criminal Police Organization, ICPO) to międzynarodowa organizacja, której głównym zadaniem jest organizowanie szerokiej współpracy organów policji kryminalnej państw członkowskich w celu zapobiegania i zwalczania przestępczości.
Organizacja powstała w 1923 roku w Wiedniu i nosiła wówczas nazwę Międzynarodowej Komisji Policji Kryminalnej. Zgodnie ze statutem organizacji szefem Komisji był szef policji państwa przyjmującego, tak jak to było początkowo Austria. Jednak w 1938 r., po Anschlussie (przystąpieniu Austrii do nazistowskich Niemiec), siedzibę Komisji przeniesiono do stolicy nazistowskich Niemiec – Berlina. W rezultacie większość państw członkowskich zaprzestała udziału w organizacji, co faktycznie doprowadziło do zakończenia jej działalności jako organizacji międzynarodowej.
Tuż po zakończeniu II wojny światowej, w 1946 roku. Komisja rzeczywiście wznowiła svojno svojnosti, a siedziba przeniesiona do Paryża.
W 1956 roku zatwierdzono Statut, który obowiązuje do dziś. Ten sam Statut zatwierdził nową nazwę – „Międzynarodowa Organizacja Policji Kryminalnej – Interpol”.
W 1989 r. siedziba Interpolu została przeniesiona do miasta Lyon (Francja), gdzie nadal się znajduje.
Na dzień dzisiejszy Interpol obejmuje 194 państwa członkowskie.
Języki robocze to angielski, francuski, hiszpański i arabski.
Struktura organów Interpolu składa się z następujących organów:
- Zgromadzenie Ogólne. Najwyższe ciało. Składa się z delegatów wyznaczonych przez państwa uczestniczące. Sesje odbywają się co roku. Tylko jeden delegat z każdego kraju ma prawo głosu na sesjach Zgromadzenia Ogólnego. Decyzje zapadają większością głosów lub większością kwalifikowaną 2/3 głosów. Walne Zgromadzenie określa podstawowe zasady pracy organizacji, zatwierdza plan pracy na nadchodzący rok, wybiera inne organy organizacji i inne.
- Komitet Wykonawczy. Jest wybierany przez Walne Zgromadzenie składające się z 13 osób (Prezes, trzech Wiceprzewodniczących, dziewięciu Delegatów). Główne funkcje to kontrola pracy Sekretarza Generalnego i realizacja decyzji Zgromadzenia Ogólnego, przygotowywanie programów pracy organizacji i przedstawianie ich Walnemu Zgromadzeniu.
- Sekretariat Generalny. Organ wykonawczy. Wykonuje decyzje Zgromadzenia Ogólnego i Komitetu Wykonawczego. Pełni funkcję międzynarodowego centrum zwalczania przestępczości, pełni funkcję wyspecjalizowanego ośrodka informacyjnego. Składa się z Sekretarza Generalnego, personelu technicznego i administracyjnego. Kandydat na Sekretarza Generalnego jest proponowany przez Komitet Wykonawczy i zatwierdzany przez Zgromadzenie Ogólne na okres 5 lat. Sekretarz Generalny dobiera personel, organizuje pracę służb stałych, zarządza budżetem.
- Narodowe Biuro Centralne. Każde z państw uczestniczących w swojej strukturze krajowych organów ścigania tworzy Narodowe Biuro Centralne (KBC), które jest organem odpowiedzialnym za interakcję krajowych organów ścigania z KBC Interpolu, innymi krajami oraz Sekretariatem Generalnym INTERPOL-u.
Na przykład na Ukrainie uprawnienia Służby Bezpieczeństwa Narodowego są wykonywane przez Aparat Roboczy Ukrbiura Interpolu, który jest niezależnym pionem strukturalnym aparatu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Ukrainy pod zwierzchnictwem departamentu. - Doradcy. Organ doradczy utworzony w celu otrzymywania porad. Jest wybierany spośród osób, które cieszą się światowym autorytetem w określonej dziedzinie, będącej przedmiotem zainteresowania Interpolu.
Warto zaznaczyć, że wbrew obiegowej opinii Interpol nie jest jakąś ponadnarodową organizacją, która samodzielnie prowadzi śledztwa. Pracownicy Interpolu nie mają prawa do samodzielnego angażowania się w czynności dochodzeniowe lub operacyjne, zatrzymywania osób, noszenia i używania broni służbowej. Wprawdzie organizacja ma pewne specjalne zespoły reagowania, ale są to w rzeczywistości szkoleniowcy, którzy w razie potrzeby i tylko za zgodą państwa uczestniczącego pomagają policji państw uczestniczących w sytuacjach, gdy na przykład tym ostatnim brakuje środków i doświadczenie w zatrzymywaniu najgroźniejszych przestępców.
Główną funkcją Interpolu jest koordynacja pracy funkcjonariuszy organów ścigania z różnych krajów, ułatwianie ich pracy pod kątem specyfiki różnych krajowych wymiarów sprawiedliwości, ustawodawstwa, barier językowych oraz tworzenie i utrzymywanie specjalistycznych baz danych.
W szczególności Interpol ma do dyspozycji następujące bazy danych: Bank zdjęć dotyczących wykorzystywania dzieci; Baza danych „Wyszukiwanie terrorystów”; Baza danych wyszukiwania; Automatyczny system identyfikacji daktyloskopijnej; system identyfikacji oparty na DNA; Baza danych „Zgubione i skradzione dokumenty”; Baza danych „Skradzione dzieła sztuki”; Baza danych „Skradzione pojazdy”.
W bazie danych wyszukiwania Interpolu znajdują się ogłoszenia w ośmiu kolorach, z których każdy ma swoje własne znaczenie:
- czerwony (poszukiwanie osób w celu ich aresztowania i ekstradycji);
- niebieski (zbieranie materiałów o określonej osobie w interesie śledztwa);
- zielony (informacje o potencjalnych przestępcach, którzy zazwyczaj są recydywistami);
- żółty (poszukiwanie osób zaginionych);
- czarny (identyfikacja niezidentyfikowanych zwłok);
- fioletowy (wyszukiwanie lub informacje o planach przestępczych, narzędziach zbrodni, metodach ich popełnienia);
- pomarańczowy (ostrzeżenie o istnieniu zagrożenia życia, zdrowia i mienia ludzi);
- niebiesko-biała wspólna karta Interpolu i Rady Bezpieczeństwa ONZ (służąca do identyfikacji grup osób lub osób objętych sankcjami Rady Bezpieczeństwa ONZ).”
Czerwone zawiadomienie jest jednym z najskuteczniejszych narzędzi, którymi dysponuje Interpol. Aby w bazie danych Interpolu pojawiło się czerwone zawiadomienie dotyczące osoby uprawniającej do zatrzymania i ekstradycji, należy wykonać następujące etapy:
- organ ścigania wysyła odpowiedni wniosek do Krajowego Centralnego Biura Interpolu;
- Krajowe Centralne Biuro Interpolu sprawdza zgodność wniosku z prawem międzynarodowym;
- jeżeli wniosek spełnia wymogi prawa międzynarodowego, Krajowe Centralne Biuro Interpolu występuje do Sekretariatu Generalnego Interpolu o publikację wniosku;
- Sekretariat Generalny ponownie sprawdza zgodność z prawodawstwem międzynarodowym;
- jeżeli wniosek spełnia wymogi prawa międzynarodowego, Sekretariat Generalny publikuje zawiadomienie i wysyła informacje do uczestniczących państw.
Niektóre państwa członkowskie, zwłaszcza niektóre byłe republiki ZSRR, nadużywają wniosku o wystawienie czerwonej noty ze względu na prześladowania polityczne.
Dość często, jeśli KBC rozumie, że Sekretariat Generalny nie przegapi umotywowanego politycznie lub bezpodstawnego wniosku o czerwone powiadomienie, stosuje nieco inny mechanizm międzynarodowego poszukiwania osoby, który nazywa się „dyfuzją”. Jego cechą jest to, że „poczta” jest wysyłana z KBC bezpośrednio do innych krajów członkowskich, z pominięciem Sekretariatu Generalnego. Jednocześnie skutki prawne czerwonego obwieszczenia i „wysyłki” są tożsame – jest to podstawa do zatrzymania osoby. Chociaż niektóre kraje są krytyczne wobec „mailingu” z powodu braku filtra ze strony Interpolu. Zwykle sądy tych krajów odmawiają tymczasowego aresztowania na podstawie „wysyłki”.
Ponadto w większości przypadków powodem odmowy poszukiwania osoby przez Sekretariat Generalny Interpolu jest to, że przestępstwa, za które dana osoba jest poszukiwana, mają charakter polityczny, wojskowy, religijny, rasowy lub jeśli prześladowanie jest spowodowane przyczyny natury ekonomicznej.
Przeczytaj następny artykuł o tym, jakie oficjalne procedury, zgodnie z ustawodawstwem krajowym Ukrainy, są stosowane w przypadku uruchomienia czerwonego ostrzeżenia, gdy osoba przekracza granicę Ukrainy.
Adwokat Taras Seniv